موتور تکفاز

موتورهای  تک فاز بسیار متنوع هستند و  بنابر ویژگی های خود در موارد مختلف کاربرد دارند. عامل ایجاد چرخش در موتورهای القایی سه فاز، ایجاد میدان دوار در داخل استاتور می باشد. در صورتی که با عبور جریان AC تک فاز از یک سیم پیچ میدان ضربانی ایجاد می شود.

در واقع چگونگی القای ولتاژ در هادی های رتور و چرخش آن در موتورهای سه فاز و تک فاز شبیه یکدیگر است از این رو به دلیل سادگی ساختمان موتورهای القایی تک فاز، رتور همهٔ آنها را از نوع قفسه سنجابی می سازند.در موتورهای القایی هر چه اختلاف فاز جریان سیم پیچ اصلی  با سیم پیچ راه اندازبیشتر باشد گشتاور را ه اندازی بیشتر و میدان دوار ایجاد شده متقارن تر است. بیشترین گشتاور راه اندازی زمانی است که اختلاف فاز جریان دو سیم پیچ 90 درجه باشد. در این حالت میدان دوار ایجاد شده کاملاً متقارن می باشد.

                                         

موتورهای تک فاز القایی بر اساس انتخاب المان ایجاد کننده اختلاف فاز به صورت ذیل دسته بندی می شوند:

- موتورهای القایی تک فاز با فاز شکسته- موتورهای القایی با خازن راه انداز
- موتور القایی با خازن دائم کار
- موتورهای القایی دو خازنی )خازن راه انداز و دائم کار
 - موتور القایی قطب چاک دار

1) موتورهای القایی تک فاز با فاز شکسته:
در این موتورها برای ایجاد اختلاف فاز بین جریان سیم پیچ اصلی و را ه انداز، نسبت مقاومت اهمی به القایی سیم پیچ راه انداز را بیشتر از سیم پیچ اصلی اختیار می کنند. یعنی امپدانس سیم پیچ راه انداز بیشتر خاصیت اهمی و امپدانس سیم پیچ اصلی بیشتر خاصیت سلفی دارد.
بهترین راه افزایش نسبت مقاومت اهمی به مقاومت القایی، استفاده از سیم نازک تر در سیم پیچ می باشد.

2) موتورهای القایی با خازن را ه انداز:
در این موتور، اختلاف فاز جریان سیم پیچ اصلی و را ه انداز  به کمک یک خازن سری شده با سیم پیچ راه انداز ایجاد می شود.
با محاسبه مقدار مناسب ظرفیت خازن می توان اختلاف زاویه بین دو جریان را در زمان راه اندازی به 90 درجه رساند. در نتیجه گشتاور راه اندازی چنین موتوری بسیار خوب می باشد. زیرا بیشترین مقدار گشتاور در موتور القایی تک فاز با ایجاد این زاویه به دست می آید.
بعد از راه اندازی موتور، عبور جریان زیاد از خازن باعث سوختن آن می شود به همین خاطر باید خازن را توسط کلید گریز از مرکز از مدار خارج کرد.

3) موتور القایی با خازن دائم کار:
در این نوع خازن سری شده با سیم پیچ راه انداز طوری محاسبه گردد تا در موقع راه اندازی اختلاف فاز اندک، ولی در زمان کار، اختلاف فاز تقریباً 90 درجه شود، می توان خازن را در مدار نگه داشت. در این صورت مقدار ظرفیت خازن دائم کار نسبت به خازن راه انداز کمتر است و در زمان راه اندازی جریان کمتری از آن عبور می کند. از طرفی چون خازن دائم کار مدت زمان بیشتری باید در مدار بماند بنابراین خازن الکترولیت برای آن مناسب نیست. لذا خازن این موتورها از نوع روغنی انتخاب می شود که قیمت آنها گران تر از خازن های الکترولیت است.

                               
4) موتورهای القایی دو خازنی خازن راه انداز و دائم کار:
اگر در موتور القایی از هر دو خازن دائم کار و راه انداز  هم زمان استفاده شود، موتور را دو خازنی می گویند.این موتورها غالباً جزِء موتورهای صنعتی محسوب می شوند و در وسایلی مانند ماشین لباسشویی صنعتی، یخچال های صنعتی، موتورهای بالابر و … کاربرد دارند.

5) موتور القایی قطب چاک دار:
اگر برروی قطب های برجستهٔ موتور شیارهایی تعبیه گردد و یک یا چند حلقه هادی اتصال کوتاه شده مطابق شکل  در داخل آن قرار داده شود در این صورت به این نوع موتور القایی، موتور قطب چاک دار می گویند. گشتاور راه اندازی و ضریب بهرهٔ این موتورها بسیار کم است و معمولاً در توان های کمتر از 150 وات ساخته می شوند. مزیت اصلی این موتورها سادگی ساختمان آنها می باشد.